De Europese Centrale Bank (ECB) heeft in de afgelopen jaren in een aantal stappen de rente verhoogd tot 4,5% (ECB Refinancing rate op 14-09-2023). Op 6 juni 2024 is begonnen met het verlagen van deze rentenorm met stappen van 0,25% waardoor de rente (ECB refirente) is teruggebracht tot 2,15% op 5 juni 2025 (bron: global-rates.com). Door de ECB is in juli 2025 besloten om de rente vooralsnog niet verder te verlagen, dit mede omdat de inflatie in het eurogebied in juni 2025 op 2% uit is gekomen wat het inflatiedoel is van de ECB, de recente cijfers bevestigen dat prijsdruk afneemt. Tegelijkertijd houdt de economie zich redelijk, ondanks de wereldwijde onrust. (bron: DNB.nl nieuws). De ECB blijft periodiek beoordelen of bijstelling van de ECB refinance rate noodzakelijk is. Door de BNG, onze huisbankier wordt sinds 11 juni 2025 een tarief van 4.75% rente gerekend voor “rood” staan en wordt 1,25% rente vergoed over een positief saldo.
De Amerikaanse centrale bank (Fed) heeft de rente in de Verenigde Staten op 26 juli 2023 met 0,25 procentpunt verhoogd tot 5,5%, sindsdien is dit rentepercentage in drie stappen verlaagd waarbij de laatste stap op 18 december 2024 is gemaakt en de rente is gekomen op 4,50%. In mei 2022 was deze rente nog 1%. De beleidsmakers van de Amerikaanse koepel van centrale banken menen dat dit harde ingrijpen nodig is om de inflatie onder controle te krijgen. De inflatie in de VS was in juni 2022 opgelopen naar meer dan 9 procent, het hoogste niveau in ruim veertig jaar. Het inflatiepercentage juni ‘25 bedraagt 2,67% en is licht gedaald ten opzichte van het de 2,97% van juni ‘24 (bron: Global-rates.com).
Net zoals in de Verenigde Staten was de inflatie in Europa hoog. In Nederland was de inflatie (CPI) in juni ‘22 8,6% inmiddels is deze voor de periode juni ’22- juni ‘25 gedaald tot 3,12% (Bron: Global-rates.com). Hoe de inflatie zich de komende tijd gaat ontwikkelen is onzeker mede gezien de nog voortdurende oorlogen in Oekraïne en Israël/GAZA. De ontwikkeling van de kapitaalmarktrente in 2026 is afhankelijk van de inflatie en zodoende lastig te voorspellen.
Schatkistbankieren
Gemeenten zijn sinds 2014 verplicht om tegoeden uitsluitend bij het Rijk of andere decentrale overheden weg te zetten. Het primaire doel van de maatregel is het terugdringen van de staatsschuld. Op 1 juli 2021 is het drempelbedrag verhoogd van 0,75% naar 2% van het begrotingstotaal. Liquiditeitsoverschotten boven het drempelbedrag worden overgeboekt naar de schatkist. In de jaren 2023 en 2024 zijn de liquiditeitsoverschotten, die ontstonden omdat vertraagde grote investeringen zoals GOL, waarvan in de liquiditeitsprognose was voorzien dat deze zouden worden uitgevoerd, weggezet in de schatkist. De hierbij ontvangen rente is verantwoord binnen het taakveld treasury. De gemeente Heusden heeft in 2025 naar verwachting beperkte liquiditeitsoverschotten. Het door de schatkist over uitstaande liquiditeiten vergoede rentepercentage wordt beïnvloed door de rente van de ECB. Als reactie op de renteverlagingen van de ECB in 2025 is het rentepercentage verlaagd van 2,91% op 1 januari 2025 naar 1,92% ultimo juli 2025.
Wet Hof
Op grond van Europese afspraken mag het begrotingstekort van de Nederlandse overheid niet groter dan 3% zijn. Het Rijk wil er met de Wet houdbare overheidsfinanciën (Wet Hof) voor zorgen dat gemeenten een bijdrage leveren aan het terugdringen van het overheidstekort. Hiervoor wordt een limiet gesteld aan de bijdrage die gemeenten in het begrotingstekort mogen hebben. Overschrijding van deze limiet kan daarbij tot sancties leiden.
De coronapandemie heeft grote gevolgen gehad voor de overheidsfinanciën. Het kabinet heeft miljarden aan incidenteel geld uitgetrokken om massale faillissementen en werkloosheid te voorkomen. Het Overheidssaldo in 2020 kwam uit op -3,7% van het bruto binnenlands product (bbp) voor 2021 is dit cijfer 2,4% (bron CBS). De grens van 3% begrotingstekort werd in 2020 hierdoor overschreden. Het Overheidssaldo in 2021 bleef beneden de 3% grens die in Europa is afgesproken. Uit de miljoenennota 2025, de paragraaf 1.3.1 Actuele stand van de overheidsfinanciën, is te lezen: “Het hoofdlijnenakkoord dempt het begrotingstekort in de kabinetsperiode tot onder de 3% bbp. Op korte termijn neemt het kabinet noodzakelijke maatregelen om het vestigingsklimaat in Nederland te verbeteren. Deze maatregelen en de investeringen in de lastenverlichting verslechteren het
begrotingstekort in 2025. Incidenteel is het begrotingstekort 3,7% bbp in 2026 . Vanaf 2027 beperkt het kabinet de toename van de overheidsuitgaven om de overheidsfinanciën in de toekomst stabiel te houden. Het geraamde begrotingssaldo verbetert vanaf 2027 en komt door het beperken van de overheidsuitgaven op ‒ 2,4% bbp .”